του Δημήτρη Μπαλτά
Στο προσφάτως εκδοθέν βιβλίο του ο γνωστός πανεπιστημιακός καθηγητής Αντ.-Αιμ. Ταχιάος καταθέτει, με ένα ύφος απλό και κατανοητό, τις αναμνήσεις και τα βιώματά του από την εποχή που σπούδασε στο «Ινστιτούτο Ορθοδόξου Θεολογίας του Αγίου Σεργίου» στο Παρίσι. Έτσι με το βιβλίο, το οποίο παρουσιάζω σήμερα, ο συγγραφέας προσπαθεί να καταστήσει «γνωστές προσωπικότητες ενός ανεπανάληπτου παρελθόντος, καθώς και εντυπώσεις μιάς άλλης εποχης» (σ. 12).
Τα χρόνια της παραμονής του συγγραφέως στο Παρίσι υπήρξαν αφορμές για να έρθει σε επαφή με εξέχουσες φυσιογνωμίες της Ρωσσικής Διασποράς, όπως ο Λεβ Ζάντερ (1893-1964), ο Πάβελ Εβντοκίμοφ (1900-1970), ο Λεονίντ Ουσπένσκυ (1902-1987), ο Βλαντίμιρ Λόσσκυ (1903-1958), ο π. Γεώργιος Φλορόφσκυ (1893-1979), ο π. Σωφρόνιος Σάχαροφ (1896-1993), ο π. Ιωάννης Μέγιεντορφ (1926-1992), με τους οποίους ο ίδιος είχε εκτενείς συζητήσεις και γόνιμους προβληματισμούς. Επισημαίνει δε ορθότατα ο συγγραφέας ότι «οι Ρώσοι διανοούμενοι της διασποράς είχαν περάσει πολύ νωρίτερα από τον δρόμο τον οποίο είχε αρχίσει να παίρνει η Ελλάδα, δηλαδή της αμφισβήτησης ή και ολοκληρωτικής άρνησης των παραδοσιακών, πνευματικών και θρησκευτικών στοιχείων, και είχαν συνειδητοποιήσει πια την απόσταση που τους χώριζε από τις πνευματικές θρησκευτικές και ιδεολογικές θέσεις του Δυτικού κόσμου» (σσ. 165-166).
Αν και στον «Άγιο Σέργιο» υπήρχε «μια μοναστηριακή ατμόσφαιρα και μια πνευματική ζωή που δημιουργούσε προοπτικές» (σ. 77), εντούτοις ο συγγραφέας αναφέρεται στην επισήμανση του π. Ιωάννου Μέγιεντροφ ότι «η ρωσική Θεολογία στο Παρίσι, αν συνέχιζε την ίδια πορεία, σε κάποια στιγμή θα περνούσε στην παρακμή» (σ. 157). Με αφορμή αυτήν την διάγνωση, και αναφερόμενος γενικότερα στην προσωπικότητα του Μέγιεντορφ, ο καθηγητής Ταχιάος θεωρεί ότι αυτός «δεν ήταν ένας επιπόλαιος νεωτεριστής, ήταν ένας άνθρωπος που έβλεπε πολύ μακριά…» (σ. 157).
Εάν οι ἀναφερθέντες διανοητές είναι γνωστοί στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, κυρίως λόγῳ των μεταφράσεων των έργων τους, καταγράφονται επίσης στο βιβλίο ονόματα διανοουμένων οι οποίοι, νομίζω, είναι μάλλον άγνωστοι ή λησμονημένοι, ιδίως στις νεότερες γενιές των Ελλήνων, αλλά εξίσου αξιόλογοι, όπως η «ευγενική ψυχή» του π. Αλεξίου Μπουτκέβιτς, ο Νικόλαος Καρμίρης (1930-1977), ο «αλησμόνητος Ρώσσος ψυχίατρος» Ιγκόρ Καρούζο (1914-1981), ο αρχιεπ. Γιαροσλάβ και Ροστόβ Νικόδημος, η «αμφιλεγόμενη προσωπικότητα» του π. Βασιλείου Κριβοσέιν (1900-1985), ο «δραστήριος και μαχητικός» Ιππόλυτος Γκόφστετερ (1862-1950) και «ο μέγας άνθρωπος και επιστήμονας» Ντμίτρι Λιχατσόβ (1906-1999), η γνωριμία με τους οποίους υπήρξε ιδιαιτέρως ευεργετική για τον συγγραφέα του παρόντος βιβλίου.
Αν και το ύφος του βιβλίου δεν παύει να έχει έναν χαρακτήρα ιστορικής καταγραφής, η παραστατικότητα στην αφήγηση όπως και η παρουσίαση ορισμένων στοιχείων εντελώς άγνωστων στο ευρύ κοινό, δίνουν στο βιββλίο ένα συναρπαστικό τόνο, γεγονός που κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Εδώ να προσθέσω ότι το βιβλίο κοσμείται με πλούσιο ασπρόμαυρο φωτογραφικό υλικό.
Με το βιβλίο του καθηγητή Ταχιάου, το ελληνικό αναγνωστικό κοινό έχει, λοιπόν, την ευκαιρία να γνωρίσει μια σειρά από σπουδαίες προσωπικότητες της Ρωσικής Διασποράς με τις οποίες ο ίδιος συνδέθηκε παλαιότερα. Επειδή δε αυτή η εποχή έχει περάσει ανεπιστρεπτί, το αναγνωστικό κοινό μπορεί να θεωρήσει το βιβλίο ως μια γέφυρα με εκείνη την εποχή και τους σπουδαίους διανοουμένους της.
Αντώνιος -ΑΙμίλιος. Ταχιάος
Ο ρωσικός κόσμος μου,
Εκδόσεις Εν πλω
Αθήνα 2015
σελ. 276
ISBN 978-960–9550-66-6
Από την στήλη “Βιβλιοστάσιο” του τεύχους Νο 3 της Στέπας
