του Δημήτρη Β. Τριανταφυλλίδη
Η Μαρίνα Τσβετάγιεβα γνώρισε την ποιήτρια Σοφία Παρνόκ (1885 – 1933) στο σπίτι της Αδελαΐδας Γκέρτσικ, το οποίο στην περίοδο πριν τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο, ήταν τόπος συγκέντρωσης νεαρών ποιητών. Η οικοδέσποινα μάλιστα αποκαλούσε την Τσβετάγιεβα «κόρη» της, θέλοντας να δείξει την ιδιαίτερη αγάπη και τρυφερότητα που ένιωθε για το εύθραυστό αυτό πλάσμα.
Το περιβάλλον και η ένταση των δύο αυτών ταλαντούχων γυναικών περιγράφεται από την ίδια την Τσβετάγιεβα, ένα χρόνο αργότερα, στο έβδομο ποίημα του ποιητικού κύκλου «της Φίλης» που δημοσιεύεται στις επόμενες σελίδες. Όταν η Μαρίνα Τσβετάγιεβα συνάντησε την Σοφία Παρνόκ, ήταν είκοσι τριών ετών, παντρεμένη με τον Σεργκέι Εφρόν και είχε ήδη μια θυγατέρα, την Αριάδνη, ηλικίας ενός έτους.
Η Σοφία ήταν η πρώτη ερωμένη της Μαρίνας. Ο συνδυασμός της θηλυκότητας με την αγορίστικη εμφάνιση και συμπεριφορά, η αθωότητα και η τρυφερότητα που ένιωσε στην είκοσι εννέα ετών Σοφία, την σαγήνευσε ορμητικά, χωρίς καν να αναφερθούμε στο ρομαντικό φωτοστέφανο της αμαρτωλής που συνόδευε την υπόληψη αυτής της γυναίκας στους συντηρητικούς κύκλους της εποχής.
Η Παρνόκ με τη σειρά της εκτιμούσε ιδιαίτερα την ποιητική μεγαλοφυΐα της Τσβετάγιεβα. Την θεωρούσε πολύ ανώτερη ποιήτρια από την ίδια και αντιμετώπιζε απολύτως ψύχραιμα αυτό το γεγονός. Στα ποιήματά της, κυρίως στο «Σονέτο», όμως, φαίνεται καθαρά που αντιμετώπιζε ιδιαίτερα ανταγωνιστικά τον σύζυγο της Μαρίνας, τον οποίο αποκαλεί «τσάρο», ενώ όλες οι σκηνές ζηλοτυπίας που είχαν κατά την διάρκεια της ερωτικής τους σχέσης, είχαν πάντα ως αντικείμενο τον Εφρόν και το δίλημμα που έθετε η Παρνόκ στην Τσβετάγιεβα, να επιλέξει ανάμεσα στην ίδια και στον πατέρα των παιδιών της.
Ο έρωτας της Παρνόκ για την Τσβετάγιεβα δεν προέκυψε ξαφνικά, αλλά ήταν αποτέλεσμα μιας μακράς εσωτερικής διαδικασίας και για τον λόγο αυτό δεν είναι εύκολο να ερμηνευτούν με τα κοινά και τετριμμένα μέτρα. Είναι αλήθεια πως αμέσως κατάλαβε πως έχει μπροστά της ένα ταλαντούχο, προικισμένο από την μοίρα και τις Μούσες πλάσμα. Αγάπησε χωρίς όρους και προϋποθέσεις το χάρισμά της. Την φρόντιζε και την βοηθούσε, την ώθησε να ανοίξει τα ποιητικά της φτερά, ενίσχυσε την αυτοπεποίθησή της.
Για την Τσβετάγιεβα, από την άλλη πλευρά, η Σοφία Παρνόκ ήταν η προσωποποίηση της Μούσας, της έμπνευσης και αυτό αποτυπώνεται με εκπληκτικό τρόπο στον ποιητικό κύκλο «της Φίλης», τα έργα του οποίου θεωρούνται από τα καλύτερα της πρώιμης περιόδου της δημιουργικής πορείας της Τσβετάγιεβα.
Ο έρωτας της Μαρίνας με την Σοφία πέρασε μέσα από θύελλες και νηνεμίες, μέσα από αντιπαραθέσεις, ζήλιες και ανταγωνισμούς. Προσπάθησαν και οι δύο, είναι αλήθεια, πολύ, μα δεν τα κατάφεραν. Κάποια στιγμή, χώρισαν. Η ιδιόμορφη αυτή μονομαχία που τάραξε την συντηρητική και υποκριτική κοινωνία της Ρωσίας στα χρόνια του Α’ Παγκοσμίου πολέμου έληξε. Καμία από τις δύο μονομάχους δεν νίκησε. Νικητής βγήκε η ίδια η ποίηση, ρωσική και παγκόσμια.
Προδημοσίευση από το τεύχος #7 της “Στέπας”
