Ο Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ ανήκει σ’ εκείνη την κατηγορία δημιουργών που πέρασαν μέσα από το καμίνι όλων των γεγονότων που συγκλόνισαν την Ρωσία κατά τα πρώτα πενήντα χρόνια του 20ού αιώνα.
Ανάμεσα στα έργα του ξεχωρίζει και αυτός ο μικρός κύκλος θεατρικών έργων, τα οποία μπορεί στην εποχή τους να κατατάχτηκαν στην κατηγορία του Φανταστικού, στην πραγματικότητα όμως αποτελούν μεγάλες ψηφίδες μίας άλλης ολοκληρωμένης προσέγγισης που στις μέρες μας αποκαλείται λογοτεχνίας της Αντι-ουτοπίας.
«Το διαμέρισμα της Ζόγιας», μαζί με τα έργα του Γιεβγκένι Ζαμιάτιν, του Αντρέι Πλατόνοφ, του Βλαδίμηρου Μαγιακόφσκι, του Αλεξέι Τολστόι κ.ά. αποτελούν μία πολύτιμη παρακαταθήκη της γενιάς των λογοτεχνών των δεκαετιών του 1920 και 1930, η οποία συνεχίζει τις μεγάλες παραδόσεις της ρωσικής λογοτεχνίας του 19ού αιώνα.
Το 1925 το Θέατρο Τέχνης, πρότεινε στον Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ να γράψει μία κωμωδία. Τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς ο συγγραφέας εισέπραξε την συμφωνημένη προκαταβολή και προς το τέλος Δεκεμβρίου είχε ολοκληρωθεί η συγγραφή και έτσι, στις 11 Ιανουαρίου μπόρεσε να διαβάσει το κείμενο του έργο στο θίασο.
Τρεις εβδομάδες πριν την πρεμιέρα, στις 5 Οκτωβρίου 1926 στο εβδομαδιαίο περιοδικό «Νέος θεατής» δημοσιεύτηκε μία συνέντευξη του Μπουλγκάκοφ για «Το διαμέρισμα της Ζόγιας», στην οποία ο συγγραφέας δήλωσε πως πρόκειται για «μία τραγική μπουφονιάδα, στην οποία με την μορφή μασκών περιγράφεται μία ολόκληρη σειρά επιτήδειων της Νέας Οικονομικής πολιτικής σήμερα στη Μόσχα».
Οι πρόβες στο Θέατρο Βατχάνγκοφ ξεκίνησαν τον Μάρτιο του 1926. Ένα μήνα αργότερα, στις 24 Απριλίου έγινε η γενική πρόβα, κατά τη διάρκεια της οποίας αποφασίστηκε ο συγγραφέας να ξαναδουλέψει το κείμενο. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού ο Μπουλγκάκοφ έγραψε ξανά το έργο και το διάβασε στο θίασο στις 15 Σεπτεμβρίου. Η Γενική Διεύθυνση Ρεπερτορίου με απόφασή της επέτρεψε το ανέβασμα της παράστασης στις 21 Οκτωβρίου και έτσι, στις 28 του ίδιου μηνός έγινε η πρεμιέρα.
Υπέρ της απαγόρευσης όμως είχε ταχθεί και ο Ανατόλι Λουνατσάρσκι, ο οποίος είχε δημοσίως επικρίνει «Το διαμέρισμα της Ζόγιας». Όσο παράξενο και αν φαίνεται σήμερα, υπέρ του έργου ήταν ο Ι. Β. Στάλιν. Στα πρακτικά της συνεδρίασης του Πολιτικού Γραφείου του Κομμουνιστικού Κόμματος από 28 Φεβρουαρίου 1928 διαβάζουμε σχετικά με το έργο «Το διαμέρισμα της Ζόγιας» επειδή είναι η βασική πηγή πόρων για το Θέατρο Βαχτάνγκοφ, να αρθεί η απαγόρευση». Τα πρακτικά φέρουν τις υπογραφές των Κοσιόρ, Στάλιν και Μπουχάριν. Τον Απρίλιο του 1928 ξανάρχισαν οι παραστάσεις. Τελικά, στις 17 Μαΐου 1929 το έργο απαγορεύτηκε οριστικά με απόφαση της Γενικής Διεύθυνσης Ρεπερτορίου με την σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου του Υπουργείου Παιδείας «επειδή διαστρεβλώνει τη σοβιετική πραγματικότητα». Στις εφημερίδες εκείνης της εποχής βρίσκουμε άρθρα και κριτικές, στα οποία η παράσταση αποκαλείται «τεράστιο λάθος από ιδεολογική σκοπιά», ενώ ορισμένοι δεν δίστασαν να τη χαρακτηρίσουν «ιδεολογικό σκουπίδι», ή «επιτέλους τα θέατρά μας απαλλάσσονται από τα έργα του Μπουλγκάκοφ». Συνολικά, η παράσταση παίχτηκε 198 φορές.
Πολλοί ιστορικοί του ρωσικού θεάτρου του 20ού αιώνα, θεωρούν πως η απαγόρευση του θεατρικού έργου, δεν συνδέεται τόσο με το περιεχόμενό του, όσο με την γενικότερη πολιτική αποκλεισμού του Μπουλγκάκοφ στα τέλη της δεκαετίας του 1920. Είναι πολύ πιθανόν, επίσης, το γεγονός ότι η Νέα Οικονομική Πολιτική είχε πλέον περάσει στην ιστορία, στο προσκήνιο της οποίας είχε έρθει η πολιτική της αποκουλακοποίησης, της βίαιης εκβιομηχάνισης και των στρατοπέδων καταναγκαστικών έργων, πράγμα που καθιστούσε πλέον το έργο άχρηστο για τον προπαγανδιστικό μηχανισμό του καθεστώτος.
Η εισαγωγή και η μετάφραση είναι του Δημήτρη Β. Τριανταφυλλίδη.
ISBN : 978-618-5220-45-7
Θέατρο
Λιανική τιμή: 13 ευρώ +ΦΠΑ
Σελ: 154
Διανομή:
άΠειρος χώρα
Θοδωρής Παντούλας
2114109989
6975835988
