Η αντινομία της ανθρώπινης ελευθερίας καταργείται μόνο στην αγάπη. Γιατί μόνο η αγάπη μπορεί να είναι ελεύθερη. Η ανελεύθερη αγάπη μετατρέπεται σε πάθος, γίνεται η αρχή του εξανδραποδισμού και της βίας,- και για εκείνον που αγαπάει και για τον αγαπημένο. Και πάλι ο Ντοστογιέφσκι με ανατριχιαστική διορατικότητα απεικονίζει αυτή την τραγική και αντινομική διαλεκτική της αγάπης,- όχι μόνο της αγάπης προς τη γυναίκα, αλλά και της αγάπης προς τον πλησίον. Ο Μεγάλος Ιεροεξεταστής για τον Ντοστογιέφσκι είναι πριν από όλα θύμα της αγάπης, της ανελεύθερης αγάπης για τον πλησίον, της αγάπης εν δουλεία, της αγάπης μέσω της μη ελευθερίας. Αυτή η αγάπη πυρπολείται, πυρπολεί την φλεγόμενη καρδιά και καυτηριάζει τους δήθεν ερωτευμένους, – τους σκοτώνει με την απάτη. Η πραγματική αγάπη είναι δυνατή μόνο εν ελευθερία, μόνο ως αγάπη προς την ελευθερία του ανθρώπου.
Στο σημείο αυτό αποκαλύπτεται η ακατάλυτη σχέση: η αγάπη μέσω της ελευθερίας και η ελευθερία μέσω της αγάπης. Σε αυτό, για τον Ντοστογιέφσκι, έγκειται το μυστικό της συνοδικότητας, το μυστικό της αδελφότητας, το μυστικό της Εκκλησίας, – της Εκκλησίας ως αδελφότητα και αγάπη εν Χριστώ.
Προδημοσίευση από το τεύχος #7 του περιοδικού “Στέπα”
π. Γεώργιος Φλορόφσκι “Τα θρησκευτικά ζητήματα στο έργο του Φ. Μ. Ντοστογιέφσκι”
