Ο Μιχαήλ Κουζμίν, ο ποιητής για τον οποίο θα γράψουν και θα πουν πολλά στο μέλλον – είναι ένας από τους πλέον επιφανείς ρώσους ποιητές του ΧΧ αιώνα, ένας από τους νεωτεριστές και γνώστες του έργου με το οποίο καταπιάστηκε – έλεγε κάποτε στη Τσβετάγιεβα, ότι ο πρώτος/γραμμένος στίχος του ποιήματος – είναι ο τελευταίος/τυπωμένος στίχος. Για χάρη του γράφεται ολόκληρο το ποίημα.
Η παρατήρηση αυτή – δεν είναι ένας οικουμενικής ισχύος νόμος. Επιβεβαιώνεται όμως, αν λάβουμε υπόψη μας την εμπειρία της Τσβετάγιεβα, του ίδιου του Κουζμίν, και από τους κλασσικούς, του Τιούτσεφ.
Σχεδόν πάντα μπορούμε να μαντέψουμε – στον Πούσκιν, τον Λέρμοντοφ, τον Μπλοκ – ποιες στροφές του ποιήματος γράφτηκαν πρώτες, ποιες γεννήθηκαν μετά. Εννοείται, πως όλα αυτά είναι μια εντύπωση. Εγώ όμως διάβασα τους κλασσικούς κατ’ αυτόν τον τρόπο.
Κάποτε ο Βσέβολοντ Ιβανόφ έλεγε πως αντέγραψε με το χέρι το «Πόλεμος και Ειρήνη» απλά και μόνο γιατί ήθελε να νιώσει ποιες κινήσεις έκανε το χέρι του Τολστόι.
Αυτό μπορούμε να το πιστέψουμε, αν και δεν τρέφω το ίδιο πάθος για τον Τολστόι.
Από τα «Σημειωματάρια 1954 – 1974»
Μετάφραση από τα Ρωσικά Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης©
