Στις 15 Ιανουαρίου στην Βαρσοβία γεννήθηκε ο ποιητής Οσίπ Μαντελστάμ (Ιωσήφ). Του έμελλε να δει την Γερμανία, τη Γαλλία, δύο επαναστάσεις, να γίνει μεγάλος Ρώσος ποιητής και να πεθάνει λιμοκτονώντας σε ένα στρατόπεδο μεταγωγών κοντά στο Βλαδιβοστόκ. Ένας από τους μάρτυρες των τελευταίων ημερών του Μαντλεστάμ πάνω στον άδικο τούτο κόσμο ήταν ο Βασίλι Βασίλιεβιτς Μερκουλόφ. Στη συνέχεια έγραψε:
Στις αρχές Οκτωβρίου ο Μαντελστάμ υπόφερε πολύ από την παγωνιά: φορούσε μόνο κάτι πάνινα παπούτσια, ένα παντελόνι, μία φανέλα και ένα μικρό γούνινο καπελάκι. Για να πάρει μισή μερίδα ακόμη έλεγε πως μπορεί να απαγγείλει και τις δύο εκδοχές του ποιήματός του για τον Στάλιν (παρόλο που μέχρι τότε αρνιόταν πως το είχε γράψει και πως πρόκειται για σκευωρία των εχθρών του). Κανένας όμως δεν συμφωνούσε. Η υγεία του Μαντελστάμ διαρκώς χειροτέρευε. Άρχισε να διαλύεται ψυχολογικά, έχασε κάθε ελπίδα για τη ζωή. Η υψηλή του αυτοεκτίμηση συνδυαζόταν με την απόλυτη αδιαφορία για την τύχη του. Μία φορά ο Μαντελστάμ ήρθε στο παράπηγμά μου και είπε: «Πρέπει να με βοηθήσετε» – «Πώς;» – «Παμε!» Πήγαμε στον κινεζικό «τομέα»… Ο Μαντελστάμ γδύθηκε εντελώς, έμεινες γυμνός και μου είπε: «Τινάξτε τις ψείρες από τα ρούχα μου!» Τις τίναξε. Είπε: «Κάποτε θα γράψουν: Ο διδάκτωρ Βιολογίας τίναζε τις ψείρες από τον δεύτερο τη τάξη μετά τον Αντρέι Μπέλι, ποιητή». Του απάντησα: «Είστε απλά παρανοϊκός».
Μία νύχτα ο Μαντελστάμ ήρθε βιαστικός στο παράπηγμά μου και με ξύπνησε φωνάζοντας: «Μου έκαναν μία ένεση, με δηλητηρίασαν». Χτυπιόταν υστερικά και έκλαιγε. Γύρω μας, οι άλλοι κρατούμενοι ξύπνησαν κι άρχισαν να φωνάζουν. Τον πήρα και βγήκαμε έξω. Ο Μαντελστάμ ηρέμησε και πήγε στο παράπηγμά του. Πήγα στον γιατρό. Εκείνη την εποχή είχαν κατασκευάσει από λινάτσα δύο παραπήγματα, όπου έστελναν όσους υπέφεραν από διάρροιες για να πεθάνουν. Επικεφαλής ήταν ένας αγροτικός γιατρός, ο Κουζνετσόφ (κάποτε δούλευε σε ένα χωριό του κυβερνείου του Κουρσκ). Του ζήτησα βοήθεια. Εξέτασε τον Μαντελστάμ και είπε: «Δεν θα ζήσει πολύ ο φίλος σας. Είναι εξαντλημένος, τα νεύρα του είναι σε άσχημη κατάσταση, η καρδιά είναι ταλαιπωρημένη πολύ και γενικά δεν έχει ζωή μπροστά του»
Από το βιβλίο του Π. Νέρλερ «Λόγος και «υπόθεση» του Οσίπ Μαντελστάμ. Το βιβλίο των καταδόσεων, των ανακρίσεων και του κατηγορητηρίου»
Μετάφραση από τα Ρωσικά Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης©
