[Ι]
Η πρώτη και τελευταία μας διήμερη συνάντηση έγινε τον Ιούνιο του 1941 στην οδό Μπολσάγια Ορντίνκα, αριθμός 17 στο διαμέρισμα των Αρντόβ (ημέρα πρώτη) και στην Μαρίνα Ρόστσα στο σπίτι του Ν. Ι. Χαρντζίεφ (ημέρα δεύτερη και τελευταία). Είναι τρομερό και μόνο που το σκέφτομαι πως θα περιέγραφε αυτές τις συναντήσεις η ίδια η Μαρίνα αν είχε μείνει εκείνη ζωντανή, κι εγώ είχα πεθάνει στις 31 Αυγούστου του ’41. Θα ήταν μια «εύοσμη παράδοση» κατά πως έλεγαν οι πρόγονοί μας. Ίσως, να ήταν ένας θρήνος για μια 25ετή αγάπη, η οποία αποδείχτηκε μάταιη, εν πάσει όμως περιπτώσει, θα ήταν ένα εξαίρετο γεγονός. Τώρα, όταν πια εκείνη επέστρεψε στη Μόσχα της τέτοια βασίλισσα και για πάντα πλέον (όχι όπως εκείνη, με την οποία της άρεσε να συγκρίνεται, δηλαδή με τον αράπη και το πιθηκάκι φορώντας γαλλικό φόρεμα, δηλαδή decollete gande gorge[1]), θέλω απλά «δίχως παράδοση» να θυμηθώ αυτές τις Δύο ημέρες.
[ΙΙ]
Όταν τον Ιούνιο του 1941 διάβασα στη Μ<αρίνα) Τα<βετάγιεβα> ένα κομμάτι από το ποίημα (το πρώτο σχεδίασμα), εκείνη με έκδηλη κακία είπε: «Θα πρέπει να έχει κανείς μεγάλο θάρρος για να γράφει το ’41 για Αρλεκίνους, Κολομπίνες και Πιερότους», υποθέτοντας, προφανώς, ότι το ποίημα είναι ένα μίζερο στυλιζάρισμα στο ύφος του Μπενούα και του Σόμοφ, δηλαδή εκείνα, τα οποία, κατά την διάρκεια της αυτοεξορίας της, πάλευε και τα θεωρούσε παλιομοδίτικα σκουπίδια. Ο χρόνος έδειξε ότι δεν είναι έτσι.
[ΙΙΙ]
Η Μαρίνα παντρεύτηκε. Βλέπε το «Ποίημα του αγέρα». Πνιγόταν στα πλαίσια της ποίησης. Είναι – dolphinlike[2] όπως λέει στον Σαίξπηρ η Κλεοπάτρα για τον Αντώνιο. Δεν της έφτανε ένα στοιχείο, και πήγαινε σε άλλο ή σε άλλα. Ο Πάστερνακ, απεναντίας : επέστρεψε (το 1941 στον κύκλο του Περεντέλκινο) από το ακαταλαβίστικο παστερνάκειο σύμπαν στα πλαίσια της συνήθους (εάν η ποίηση μπορεί θα θεωρηθεί συνήθη;) Ποίησης. Πολύ πιο περίπλοκη και μυστηριώδης ήταν η πορεία του Μαντελστάμ.
1959
Μετάφραση από τα Ρωσικά Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης ©
Δημοσιεύτηκε στο τεύχος # 7 της έντυπης “Στέπας”
[1] Μεγάλο ντεκολτέ (γαλλικά)
[2] Σα δελφίνι
