Η μουσική μεγαλοφυΐα του Ραχμάνινοφ εντοπίστηκε από την οικογένειά του στην πρώιμη παιδική ηλικία. Η μητέρα του ήταν η πρώτη που του δίδαξε τα βασική βήματα στο πιάνο και στη συνέχεια απέκτησε τη δική του προσωπική δασκάλα. Σε ηλικία μόλις 9 ετών, ο νεαρός Σεργκέι έγινε δεκτός στο παιδικό τμήμα του Ωδείου της Αγίας Πε τρούπολης. Δεν ήταν όμως καλός μαθητής, έκανε συχνές απουσίες κι έτσι η οικογένειά του αποφάσισε να μετακομίσει στην Μόσχα και να τον στείλει εσώκλειστο στο μουσικό σχολείο του καθηγητή του Ωδείου της Μόσχας Ν. Σ. Ζβέρεφ. Η συμβίωση των δύο αυτών προσωπικοτήτων ήταν εξαιρετικά δύσκολη και τέσσερα χρόνια αργότερα διαλύθηκε μετά από έναν σκανδαλώδη καυγά. Ο Ραχμάνινοφ εγκατέλειψε το σχολείο, παρέμεινε στην Μόσχα, βρίσκοντας καταφύγιο σε σπίτι των συγγενών του Σατίν, την κόρη των οποίων Νατάλια, παντρεύτηκε μετά από λίγα χρόνια.
Διαβάζοντας τις αναμνήσεις των μελών της οικογένειάς του, ο καλόπιστος αναγνώστης, σχηματίζει την άποψη ότι ο μεγαλοφυής συνθέτης ήταν παράδειγμα οικογενειάρχη, ο οποίος παρέμεινε πιστός σε όλη του τη ζωή στη μοναδική του σύζυγο. Είχαν παντρευτεί με θρησκευτικό γάμο και ο συνθέτης, προτιμούσε τη συναναστροφή με τα μέλη της πολυάριθμης οικογένειας της συζύγου του παρά με ξένους.
Από τα ίδια κείμενα, πληροφορούμαστε πως ο Σεργκέι Ραχμάνινοφ ήταν καταθλιπτικός και πολύ δύσκολος χαρακτήρας. Η παραμικρή δυσκολία στη σύνθεση των έργων του, αστραπιαία οδηγούσε στην απώλεια της αυτοπεποίθησής του, ενώ δεν ήταν λίγες οι φορές που πίστευε ότι δεν θα ξαναγράψει ποτέ ούτε μία αξιοπρεπή νότα. Πολλοί, μάλιστα, ισχυρίζονται πως ήταν πολύ καχύποπτος τύπος και κατά φαντασία ασθενής.
Την εικόνα αυτή ήρθε να ανατρέψει η συνέντευξη που παραχώρησε ο εγγονός του συνθέτη στην μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδα «Αργκουμέντι ι φάκτι» της Μόσχας. Σύμφωνα με αυτόν, η χήρα του Ραχμάνινοφ, Νατάλια Αλεξάντροβνα, λίγο πριν πεθάνει αποφάσισε να ελαφρύνει την ψυχή της και να διηγηθεί στους απογόνους ότι αυτή η δημόσια εικόνα του συνθέτη ήταν πολύ διαφορετική από το πραγματικό πρόσωπο του Σεργκέι Βασίλιεβιτς.
Σπάνια ηχογράφηση. Ο Σεργκέι Ραχμάνινοφ στο Πρελούδιο Νο 5 σε sol minotr
«Όταν ο Σεργκέι Ραχμάνινοφ συνέθεσε την Πρώτη συμφωνία, βίωσε την απόλυτη αποτυχία, είπε ο εγγονός του συνθέτη. – Ο μεθυσμένος διευθυντής ορχήστρας Γκλαζουνόφ δεν είχε κατανοήσει το έργο και διηύθυνε την ορχήστρα απαράδεκτα. Η αντίδραση του ρωσικού Τύπου και του κοινού στην Αγία Πετρούπολη ήταν φρικτή. Ο Σεργκέι Βασίλιεβιτς δέχτηκε ένα συντριπτικό ψυχολογικό χτύπημα. Επί τρία ολόκληρα χρόνια μετά από αυτή την αποτυχία ο Ραχμάνινοφ δεν έγραψε μουσική, έμενε με τις ώρες ξαπλωμένος στο κρεβάτι και δεν ήθελε να σηκωθεί. Στην Μόσχα της εποχής εκείνης μόλις είχαν κάνει την εμφάνισή τους οι πρώτοι ψυχαναλυτές και κάποιοι συμβούλεψαν τον συνθέτη να επισκεφτεί τον διάσημο ψυχίατρο υπνωτιστή Νταλ. Εκεί ο Ραχμάνινοφ συνάντησε την κόρη του Λάνα, μια ρωσίδα καλλονή εβραϊκής καταγωγής την οποία ερωτεύτηκε παράφορα.
Ο δόκτωρ Νταλ βοήθησε πολύ τον συνθέτη να επανέλθει σε μια δημιουργική τροχιά. Έτσι, ο Ραχμάνινοφ του αφιέρωσε το Δεύτερο κοντσέρτο, αλλά η Νατάλια, η οποία την εποχή εκείνη ήταν μνηστή του, τον υποχρεώσε μέσα από δολοπλοκίες να αλλάξει την αφιέρωση και να το αφιερώσει στη ίδια. Η ίδια ομολόγησε πως του είπε: «αν δεν αλλάξεις τη φράση στις νότες, δεν πρόκειται να σε παντρευτώ και θα πω σε όλους πως με ατίμασες. Βλέπεις, είσαι γόνος οικογένειας ευγενών και δήλωσες δημοσίως πως θα με παντρευτείς. Θα κηλιδωθεί η φήμη σου». Ο Ραχμάνινοφ εκόν άκον, έχοντας υψηλό αίσθημα ευθύνης έναντι της οικογένειας των Δατίν, αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Δύσκολα μπορεί κανείς να επικρίνει τη νεαρή γυναίκα, η οποία ήταν ερωτευμένη σφόδρα με τον συνθέτη, το ψηλό, ευθυτενή νεαρό με τα μεγάλα χέρια που ζούσε στον δικό του κόσμο, τον κόσμο της μουσικής. Έτσι, έγινε η σύζυγος, η μητέρα και η αδελφή του. Μια σχέση που κράτησε ολόκληρη ζωή.
Η Νατάλια Αλεξάντροβνα ήξερε πολύ καλά ότι για πολλά χρόνια ο Σεργκέι Βασίλιεβιτς αγαπούσε μια άλλη γυναίκα, πως τη συναντούσε τακτικά,- ισχυρίζεται ο εγγονός του. Για να αποφύγει το σκάνδαλο, αποφάσισε να παρουσιάζει τις συχνές επισκέψεις του συνθέτη στο σπίτι του ψυχιάτρου, ως αποτέλεσμα της βαριάς ψυχικής του ασθένειας και να καλλιεργήσει μια δημόσια εικόνα τέτοια, ώστε να δυσφημίσει τον συνθέτη. Γνώριζε, ωστόσο, πολύ καλά ότι ο συνθέτης πήγαινε σε εκείνο το σπίτι για να συναντήσει τη γυναίκα που παράφορα αγαπούσε.
Σε όλα τα κοντσέρτα του συνθέτη, η Λάνα πήγαινε κρατώντας μια λευκή πασχαλιά. Η Νατάλια Αλεξάντροβνα, παρόλο που την έβλεπε, δεν είπε ποτέ το παραμικρό. Δεν προκάλεσε κανένα σκάνδαλο. Για σαράντα ολόκληρα χρόνια, αυτό το ερωτικό τρίγωνο έμεινε κρυφό και μακριά από αδιάκριτα βλέμματα.
Το 1917, μετά τα τραγικά γεγονότα του Οκτωβρίου, η Λάνα ήταν εκείνη που εξασφάλισε βίζες για τον Ραχμάνινοφ και την οικογένειά του, λίγο πριν κλείσουν για πάντα τα σύνορα, ώστε να καταφύγει στη Φινλανδία και από εκεί στην Σουηδία, όπου ο βασιλιάς τον είχε προσκαλέσει.
Στη συνέχεια, η Λάνα αυτοεξορίστηκε στις ΗΠΑ και εκεί τυχαία είδε μια αφίσα με τον Ραχμάνινοφ. Αρχικά, θέλησε να φύγει από τη χώρα, προκειμένου να μη διαταράξει την οικογενειακή γαλήνη του συνθέτη. Δεν βρήκε όμως τις δυνάμεις. Ο έρωτας της γι’ αυτόν ήταν κάτι πάνω από τις δυνάμεις της. Κάποια στιγμή συναντήθηκαν. Η σύζυγος του Νατάλια Αλεξάντροβνα, έβλεπε και πάλι στις συναυλίες του άντρα της, να εμφανίζονται ανθοδέσμες με λευκές πασχαλιές, αλλά σώπαινε. Παρά το γεγονός ότι δεν έπαψε ποτέ να αγαπάει τον Ραχμάνινοφ, δεν του ζήτησε ποτέ να απαγορεύσει στη Λάνα να παρακολουθεί τις συναυλίες του, δεν έκανε ποτέ την παραμικρή σκηνή. Σύμφωνα με τους οικείους τους, το ζευγάρι Σεργκέι – Νατάλια είχε μια αρμονική ζωή και ποτέ δεν ύψωσαν τον τόνο της φωνής τους.
Ο συνθέτης πάλευε με τα αισθήματα που έτρεφε για τις δύο γυναίκες. Οι τύψεις ήταν ο μόνιμος σύντροφός του. Ο προσεκτικός ακροατής των έργων του, έχει την αίσθηση ότι ο συνθέτης είναι ένας μεγάλος αμαρτωλός που αναζητεί τη συγχώρεση. Δύο ενοχές βασάνιζαν τον Σεργκέι Βασίλιεβιτς μέχρι το τέλος της ζωής του: το ότι εγκατέλειψε την μητέρα του στη Ρωσία και ουσιαστικά, έκτοτε δεν είχε επαφή μαζί της και αυτό το ερωτικό τρίγωνο που κράτησε όλη του τη ζωή.
Η Νατάλια ήταν για εκείνον τα πάντα, η οικογένεια, η καθημερινότητά του. Η Λάνα ήταν η έμπνευσή του, η λίμπιντό του, η μούσα του, εκείνη στην οποία οφείλουμε την θαυμάσια μουσική του.
Όταν ο Ραχμάνινοφ ήταν ετοιμοθάνατος, η Νατάλια έστειλε το οδηγό της οικογένειας να φέρει τη Λάνα. Εκείνη έτρεξε στο προσκεφάλι του συνθέτη. Πέθανε, έχοντας δίπλα του τις δύο γυναίκες της ζωής του.
